ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ ΔΕΣΜΩΤΗΣ

Π Ρ Ο Μ Η Θ Ε Α Σ  Δ Ε Σ Μ Ω Τ Η Σ

                                    του

                       Α Ι Σ Χ Υ Λ Ο Υ

                       Μετφ. ΤΑΣΟΥ  ΡΟΥΣΣΟΥ

         Αφιέρωμα στη μνήμη του ΤΑΣΟΥ  ΡΟΥΣΣΟΥ.

  

      ………………………………………………………

                       ΠΡΟΛΕΓΌΜΕΝΑ

Ο  Προμηθεύς Δεσμώτης αποτελεί μέρος  τριλογίας, και είναι το μόνο που διασώζεται από την τριλογία. Για το θέμα κατάταξης της τραγωδίας  στην τριλογία δεν υπάρχουν συγκεκριμένες πληροφορίες. Αλλοι θεωρούν ότι είναι το μεσαίο δράμα της τριλογίας και άλλοι, οι περισσότεροι, υποστηρίζουν ότι είναι το πρώτο και ακολουθούν : ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ  ΛΥΟΜΕΝΟΣ και  ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ ΠΟΡΦΥΡΟΣ.

Αλλά και αυτή η σειρά  αμφισβητείται .Αμφισβήτηση υπάρχει και μάλιστα με επιχειρήματα ότι η Προμήθεια δεν είναι έργο του Αισχύλου, που όπως μου σημειώνει μία φιλόλογος, στις μέρες μας ,οι ‘’ειδικοί’’ έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι πραγματικά, η Προμήθεια, δεν είναι έργο του Αισχύλου. .

Η  ίδια ασάφεια υπάρχει και για την χρονολόγηση της τραγωδίας . Αναφέρονται διάφορες χρονολογήσεις. Πιθανόν το 470 π.Χ. ή  475π.Χ.

Ισχυρίστηκαν πολλοί μελετητές της Αισχύλειας ποίησης ότι ο Τιτάνας Προμηθέας συμβολίζει τη γέννηση του πολιτισμού ή επανάσταση εναντίον αυταρχικής εξουσίας, ή σύγκρουση του παλιού με το καινούργιο ή διασάλευση της κοσμικής τάξης που ζητάει τελικά τη συμφιλίωση και πολλά άλλα.  Το περιεχόμενο της Προμήθειας να είναι μόνο αυτά ή έχει μια ευρύτερη κοσμογονική σημασία; Που ξεκινάει από μια σύγκρουση Μακάρων για να συμπεριλάβει  γενικότερα τη σύγκρουση  κόσμου που πάντα ξεκινάει με μια σύγκρουση ώσπου νε επέλθει μια αρμονία; Διάλεξε ο ποιητής τα ονόματα αυτών που δρούν στη τραγωδία να έχουν ονόματα που περικλείουν γενικότερες έννοιες: Κράτος,   Βία         Ωκεανός, Ωκεανίδες κλπ.  Από την ίδια τραγωδία που έχουμε  μπορεί κανένας ν ’ανιχνεύσει θέσεις και παράθεση γεγονότων που μας οδηγούν στη βεβαιότητα ότι Τιτάνας Προμηθέας ήταν παλιότερος από τον νέο δυνάστη τον Δία, και όπως γράφει ο Νίκος Παροίκος « ……υπάρχει ένας ακόμη θεμελιακός άξονας που στοχεύει στη σχέση ‘’νέο’’ και ‘παλιό’’. Ο Δίας είναι νέος θεός με δύναμη και έπαρση χωρίς γνώση και σοφία, ο Προμηθέας είναι παλιός χωρίς δύναμη αλλά με σοφία και γνώση..» και ρωτάει « Που βρίσκεται το δίκιο στο νέο ή στο παλιό; Στους νέους θεούς όπως ο Δίας που έχουν δύναμη και έπαρση ή στους παλιούς όπως ο Προμηθέας που στερούνται δύναμης αλλά έχουν σοφία και γνώση;…»

Υπάρχει όμως ένα μεγάλο ερωτηματικό πως τελειώνει αυτή η διαμάχη «νέο-παλιό» Γιατί διαμάχη έχουμε ,και με οδυνηρή, κατάληξη για τον Προμηθέα, τουλάχιστο στον ‘’Προμηθέα Δεσμώτη’’.Εάν είχαμε και τα άλλα δύο μέρη της τριλογίας θα μπορούσαμε ασφαλέστερα να καταλάβουμε το πρώτο μέρος και ποιο ολοκληρωμένα το ‘’πνεύμα’’ της ‘’ΠΡΟΜΗΘΕΙΑΣ’’

Με  ερωτηματικά, λοιπόν, με επισημάνσεις, με υποθέσεις, ας ξεκινήσουμε το βύθισμά μας στην Αισχύλεια σκέψη.

                                    ……………………….

                             

ΤΑ ΤΟΥ ΔΡΑΜΑΤΟΣ ΠΡΟΣΩΠΑ

ΚΡΑΤΟΣ

ΒΙΑ

ΗΦΑΙΣΤΟΣ

ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ

ΧΟΡΟΣ  ΩΚΕΑΝΙΔΩΝ

ΩΚΕΑΝΟΣ

ΙΩ   ΙΝΑΧΟΥ

ΕΡΜΗΣ

                 ………………………………………………

                           

               ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ

ΚΡΑΤΟΣ

ΒΙΑ

ΗΦΑΙΣΤΟΣ

Από την πρώτη σκηνή του δράματος ,ο ποιητής μας εισάγει στο περιεχόμενο της τραγωδίας του . Ο Τιτάνας Προμηθέας , παρά την θέληση του  Δία, τόλμησε να δώσει το φως στους θνητούς και να τους μάθει όλες τις τέχνες που τους επέτρεψαν να μπουν στη σφαίρα ,γενικά, του πολιτισμού. Ο Δίας, ο άρχων μακάρων και ανθρώπων, έδωσε διάτα  να τον συλλάβουν και σιδηροδέσμιο να τον καρφώσουν στα απόκρημνα  βράχια του Καυκάσου, και εκεί να μείνει για πάντα.

Οι αποσταλμένοι του Δία, Κράτος, Βία, Ηφαιστος (κατά τον Ησίοδο, το Κράτος και η Βία είναι τέκνα του Δία) φέρνουν δεμένο τον Προμηθέα σ’ ένα τραχύ τοπίο στον Καύκασο.

  Ακούγεται η άγρια και επιθετική φωνή του Κράτους

«Στις μακρινές του κόσμου φτάσαμε  άκρες,

τη χώρα των Σκυθών, σε τόπους έρμους.

Ήφαιστε τώρα φρόντισε να γίνουν

όσα σε πρόσταζε ο πατέρας, τον πανούργο

τούτον να τον καρφώσεις εκεί πάνω

στα βράχια τ’ αψηλόγκρεμνα,  δεμένον

μ’ ατσάλινα δεσμά που να μην σπάνε.

Γιατί σού  ‘κλεψε τον ανθό της θείας σου τέχνης,

της πολυδύναμης φωτιάς τη φλόγα,

και στους θνητούς την έδωκε. Μια τέτοια

πρέπει ανομία στους θεούς να την πληρώσει

κι’ έτσι καλά να διδαχτεί στου Δία

την εξουσία να σκύβει το κεφάλι

και τους φιλάνθρωπους να πάψει τρόπους.

Ο Ήφαιστος συμπονάει τον συγγενή του Προμηθέα ,αλλά υποκύπτει στις διαταγές του Κράτους ,και με βαριά καρδιά εκτελεί τις διαταγές του . Δεν έχει την ψυχική δύναμη να αντιταχτεί στον Δία και στο Κράτος.. Δουλεύοντας, συγχρόνως μιλεί με συμπάθεια στον συγγενή του Προμηθέα .

 «Προμηθέα  της πολυστόχαστης

Θέμιδας γιε βαθύγνωμε, άθελά μου

κι’αθέλητά σου εδώ θα σε καρφώσω

μ’ανέλυτα δεσμά στους άγριους  βράχους,

όπου καμιά φωνή μηδέ κι’ανθρώπου

μορφή θα βλέπειςκι’απ’του ήλιου την καθάρια

φλόγα καμένος, το δροσάτο χρώμα

θα χάσεις του κορμιού σου, και με πόση

χαρά θα καρτερείς η πλουμισμένη

το φως να κρύψει νύχτα κι  όμοια πάλι

την πάχνη της αυγής να λιώσει ο ήλιος,

και πάντα αυτός ο πόνος θα σε τρώει,

τι αγέννητος ακόμα ο λυτρωτή σου……………

Χάρισες  δώρα στους θνητούς, για τούτο

τον άχαρο αυτό βράχο θα φυλάξεις

ανύπνωτος, ορθός, χωρίς το γόνα

καν να λυγάς………»

Ο πονόψυχος Ήφαιστος αν και πονάει τον θεό συγγενή του ,όπως λέει,  αν και ξέρει ότι οι καινούργοι δυνάστες αδικούν τον Προμηθέα ,αυτός δεν έχει την τόλμη ν’ αρνηθεί, να εκτελέσει το απάνθρωπο έργο που αποφάσισε ο Πατέρας Δίας. Ωστόσο στο λόγο του προς τον Προμηθέα υπάρχει τρυφερότητα και αδελφική συγκίνηση  και μια διαπίστωση ό,τι             «…..στέκει αλύγιστη του Δία η γνώμη / κι’ είναι σκληρόψυχος ο κάθε νέος αφέντης……..»

   Μια εύστοχη διαπίστωση για τις σκληρόψυχες συμπεριφορές των εξουσιαστών όλων των εποχών, είτε είναι θεοί, είτε θνητοί   Όσο αργοπορεί ο Ηφαιστος να τελειώσει το ‘’έργο του’’ τόσο τραχύς και άγριος γίνεται το Κράτος .

 Σαν  εκκωφαντικοί  σιδερένοι χτύποι αντηχούν στα φαράγγια του Καυκάσου οι διαταγές που δίνει στον Ήφαιστο. Με λύσσα ουρλιάζει  «δές τον με αλυσίδες……στα χέρια πέρασε τους χαλκάδες, …..   άγρια χτύπα με το σφυρί, στους βράχους κάρφωνέ τον…. Πιο πολύ χτύπα, σφίγγε, μη λασκάρεις, τι άξιος απ΄τα’ αφεύγατα να φύγει…

Τώρα σφίξε γερά κι’αυτό το χέρι…..της ατσαλένιας τούτης σφήνας τ’άγριο δόντι μπήξε γερά στα στήθη πέρα ως πέρα……..Πιάσε με ζεύγλες γύρω τα πλευρά του……..ζώσε του τα σκέλη……χτύπα με ζόρι τα καρφιά στις πέδες…..»

Κι’ όταν τελειώσει το κάρφωμα του Τιτάνα,  ανελέητο το Κράτος,  τον σαρκάζει: «Τώρα καμάρωνε και των θεών τα δώρα/ κλέβοντας δίνε τα στους λιγόζωους…ψεύτικα οι θεοί σε κράζουν Προμηθέα, τι εσέ του ίδιου,/προμηθέας χρειάζεται για να βρείς / τρόπο να βγεις από τούτες τι τέχνες.»

 Οι απεσταλμένοι του Δία αποχωρούν, αφού έχουν καρφώσει τον Τιτάνα πάνω στα βράχια του Καυκάσου, σύμφωνα με τις εντολές του  νέου άρχοντα ανθρώπων και μακάρων.

Αρχίζει την τραγωδία ο Αισχύλος μ’ αυτή την άγρια και απάνθρωπη σκηνή που προκαλεί τρόμο . Συνήθως οι τραγικοί ποιητές, φόνους, αυτοκτονίες, βασανισμούς αποφεύγουν να τις παρουσιάσουν επι σκηνής .Εδώ ,όπως ισχυρίζονται οι ειδικοί, μετριάζεται ο αποτροπιασμός με το να βάλλει ο ποιητής το Κράτος και τον Ήφαιστο να περιγράφουν  και να μη γίνονται εμφανή τα βασανιστήρια.

Ακόμα θα μπορεί κανένας να προσθέσει ότι από την πρώτη, κιόλας, σκηνή, ο ποιητής τοποθετεί τη ‘’σύγκρουση’’ ανάμεσα σε θεούς και Τιτάνες .Κι’  αυτή η σύγκρουση αποκτά κοσμογονική σημασία με ότι αυτό σημαίνει  και      που περιέχει κι’ ένα είδος συμβολισμού. Οι συγκρούσεις στην Αισχυλική δημιουργία υπάρχουν σε όλες σχεδόν τις τραγωδίες του με τη βασική διαφορά ότι αυτές οι συγκρούσει γίνονται σε ανθρώπινο επίπεδο. Σε μια τέτοια σύγκρουση σημαντικό ρόλο παίζουν οι διαφορετικές αντιλήψεις των συγκρουόμενων πλευρών αλλά και οι διαφορετικοί

Ανθρώπινοι  ,χαρακτήρες  και γενικά η θέση που κατέχουν οι συγκρουόμενοι στην ανθρώπινη κοινωνία και τα συμφέροντα που υπηρετούν.

                                ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

                               ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ      ΧΟΡΟΣ   ΩΚΕΑΝΙΔΩΝ

Όλη την  ώρα του μαρτυρίου του, ο  Τιτάνας Προμηθέας, υπόμενε αγόγγυστα τα σιδερένια δεσμά, χωρίς ν’ ακουστεί ούτ’ ένας βόγγος πόνου, από μέρους του.

 Τώρα μέσα στην ερημιά ,υψώνεται, μεγαλειώδης ,η γεμάτη απόγνωση ,αλλά και θυμό, φωνή του αμετανόητου Τιτάνα, που αντιλαλεί   στις χαράδρες του Καυκάσου.

ὦ δῖος αἰθήρ καί ταχύπτεροι πνοαί,

ποταμῶν τε πηγαί, ποντίων τε κυμάτων

ἀνήριθμον γέλασμα, παμμῆτόρ τε γῆ

και τον πανόπτην κύκλον ἡλίου καλῶ

ἴδεσθέ μ’ οἷα προς θεῶν πάσχω θεός……..

Ω  αιθέρα θεϊκέ, γοργόφτερες πνοές

ω  των ποταμών πηγές, και των κυμάτων

γέλιο αναρίθμητο, κι  ω  γή μητέρα,

κι’ εσέ τον παντεπόπτην ήλιο κράζω,

Θεός , κοιτάχτε με, τι πάσχω απ’ τους θεούς…

…………………………………………………….  

  Σαν θεός ξέρει τι τον περιμένει ακόμα. Καινούργια δεινά τον περιμένουν και ξέρει   πως και πότε τα δεινά του αυτά θα πάρουν ένα τέλος   .και συνεχίζει

« …..την τύχη τη  μοιρόγραφτη ο καθένας

μ’ αλύγιστη καρδιά πρέπει να τη βαστάζει.

…………………………………………..

«..ναρθηκοπλήρωτων δε θηρῶμαι πυρός

πηγήν κλοπαίαν ἥ διδάσκαλος τέχνης

πάσης βροτοῖς πέφηνε και μέγας πόρος.

τοιῶνδε ποινάς αμπλακημάτων τίνω

ὑπαιθρίοις δεσμοῖς πεπασσαλευμένος

για τα δώρα πού δωκα στους ανθρώπους, μπήκα

σε τέτοια βάσανα, έκλεψα της φλόγας

κρυφά το σπέρμα μες σε κούφιο ξύλο,

που δάσκαλος για πάσα τέχνη εστάθη

και μέγας τρόπος οι θνητοί να ωφεληθούνε.

Τα σφάλματά μου αυτά και τα πληρώνω

στον ξάγναντο εδώ τόπο καρφωμένος……………..»

Ο μονόλογος του αλλάζει περιεχόμενο γιατί ψυχανεμίζεται κάποιο παράξενο βουητό και μια μυρουδιά που δεν μπορεί να καταλάβει αν είναι ανθρώπινη, θεόσταλτη ή κάτι άλλο και  αναρωτιέται ποιος να είναι τάχα που ζύγωσε στο βράχο για να δεί τα δεινά του και κράζει στους αθέατους, μέχρι στιγμής, ‘’επισκέπτες’’

«…………Κοιτάχτε με δεσμώτη το βαριόμοιρο θεό

τον εχτρό του Διός μισημένον  απ ’όλους τους

τους θεούς που συχνάζουν

στην αυλή του, γιατί

τους ανθρώπους αγάπησα τόσο

….διά την λίαν φιλότητα βροτών…»

Όμως  το βουητό γίνεται πιο συγκεκριμένο

«Αα,  Αα, τι φτεράκισμα ακούω σιμά;

Θροΐζει ο αιθέρας γεμάτος φτερούγες.

Ό, τι και να  ‘ ρχεται, φόβο μου φέρνει»

Στον ανήσυχο Προμηθέα παρουσιάζεται ο χορός των Ωκεανίδων που με αγάπη και συμπόνια έρχονται κοντά του καθησυχάζοντάς τον

                   

«Μη φοβάσαι καθόλου

φιλική συντροφιά με γοργό φτεροκόπημα

στο βράχο σου έφτασα αυτόν

του πατέρα μας δύσκολα

την αλύγιστη γνώμη λυγώντας.

Με προβόδισαν αύρες γοργόδρομες

του ατσαλιού το βαρύβροντο

σφυροκόπημα πέρασε ως μέσα

στης σπηλιάς μου τα βάθη κι ’απόδιωξε

το σεμνό της παρθένας αλάφιασμα.

γι’ αυτό με πετούμενο αμάξι γυμνόποδη

ξεχύθηκα να ῤθω»

Η παρουσία του χορού των Ωκεανίδων σε όλη τη διάρκεια της εξέλιξης της τραγωδίας αποτελεί μια τρυφερή και όλο αγάπη αφοσίωση  προς τον πάσχοντα  Προμηθέα, και δεν τον εγκαταλείπουν ούτε για μια στιγμή και τελικά καταποντίζονται μαζί του στ’ άπατα βάθη της γης. Οι αναφορές τους για την σύγκρουση του Τιτάνα με  τον καινούργιο αφέντη του Ολύμπου, είναι καταδικαστικές για τον Δία.

«……….νέοι τον Όλυμπο τώρα

κυβερνούν βασιλιάδες

κι’ ο Δίας με νόμους καινούργιους

διαφεντεύει παράνομα κι’όσα

πρώτα γιγάντια εστέκαν,

τώρα αφανίζει»

Θα πρέπει να τονιστούν ιδιαίτερα ότι η σκηνή –Προμηθέας , χορός Ωκεανίδων, δίνει την ευκαιρία στον μεν χορό να προλέγει ότι πάντοτε ο Δίας θα τυραννάει τα τέκνα τ’ ουρανού κι’ ότι δεν θα σταματήσει προτού να χορτάσει, την ψυχή του ή

«….προτού τον ανίκητο θρόνο του κάποιος

με ένα τέχνασμα αρπάξει»

 Ο δε Προμηθέας δηλώνει ότι ο τωρινός αφέντης, ο Δίας, όσες φοβέρες κι’ αν ξεστομήσει για να μάθει «…τη νέα βουλή που θα του πάρει ,και σκήπτρο και τιμές….» δεν θα του τη φανερώσει

«…πριν με λύσει

απ’ τα’ άγρια δεσμά και στέρξει

κι’ αντιπληρώσει αυτή τη δυστυχία.»

Προχωρώντας ο Προμηθέας τις αποκαλύψεις του προαναγγέλει  ότι θ’ αναγκαστεί ο Δίας

« ……Και το μαύρο θυμό του γλυκαίνοντας,

με μένα τον πρόθυμο πρόθυμα

ομόνοια και αγάπη θα κλείσει»

Αυτός ο λόγος του προμηθέα ότι θ’ αναγκαστεί ο Δίας ‘’……πρόθυμα ομόνοια και αγάπη  θα κλείσει’’ μπορεί να υπονοεί ότι τελικά η σύγκρουση θα πρέπει να κλείσει με συμφιλίωση, των αντιθέτων πλευρών; Έχουμε κι’ εδώ, αυτό της ΟΡΕΣΤΕΙΑΣ που τελικά η αλληλοσφαγή, με την επέμβαση της Αθηνάς ,  επέρχεται συμφιλίωση ανάμεσα στα συγκρουόμενα μέρη;

Οι νεαρές Ωκεανίδες επιμένουν να μάθουν γιατί έτσι τον βασανίζει ο Δίας.  

Ο Προμηθέας, αν και πονάει να τα θυμάται, υποχωρεί: Ανάμεσα στους θεούς είχε ξεσπάσει μεγάλη αμάχη άλλοι θέλανε να ρίξουν τον Κρόνο από την εξουσία και να βασιλέψει ο Δίας και άλλοι πάσκιζαν ποτέ να μην γίνει των θεών αφέντης  «  …και τότε απ’ όλα πιο καλό μου εφάνει /  παίρνοντας τη μητέρα μου, το Δία /  πρόθυμα να συντρέξω, πρόθυμα μ’ εδέχτει / Κι’ απ’ τις δικές μου γνώμες τον αρχαίο / Κρόνο και τους συμμάχους του σκεπάζει /  του Τάρταρου ο βαθύσκιωτος κρυψώνας» Παρ’ όλο όμως που  ωφέλησε το γιό του Κρόνου, εκείνος,  τον πλήρωσε με συμφορές  « ……..τι ετούτη η αρρώστια φαίνεται  πως δέρνει πάντα/  τον κάθε τύραννο, να μην  πιστεύει /  τους φίλους…….»  Συνεχίζει ο Προμηθέας τη διήγησή του   ότι μόλις κάθησε στο θρόνο του Κρόνου, ο Δίας, άρχισε να μοιράζει προνόμια και αξιώματα  στους θεούς «…….δίχως να γνοιαστεί για τους δύστυχους ανθρώπους /  μα είχε στο νού του ακέριο ν΄ αφανίσει / το γένος τους και νέο να ξαναφτιάξει…»

Στη απόφαση του Δία αντιστάθηκε μόνο ο Προμηθέας .. Έδειξε συμπόνια στους ανθρώπους, έσβησε απ’ τους θνητούς το φόβο του θανάτου, τους γέμισε τυφλές ελπίδες, τους έδωσε τη φωτιά, που απ’ αυτή πλήθος τέχνες θα μάθουν , κι αυτή η πράξη του ήταν η απαρχή των δεινών του .

Ο χορός συμπονώντας τον Προμηθέα τον συμβουλεύει να βρεί έναν τρόπο να γλυτώσει από τα δεινά του . Όμως ο Προμηθέας ξέρε ότι θα λυτρωθεί από τα δεινά του μόνο αν το θελήσει ο Δίας.

Παραδέχεται ότι τόθελε και έφταιξε δεν το αρνιέται, όμως δεν φανταζότανε ποτέ  ότι τη ζωή του θα την περνούσε  σε ‘’ουρανοκρέμαστους γκρεμούς σφιχτοδεμένος στον έρμο κι’ απόμακρο βράχο κρεμασμένος’’ ζητάει από το χορό να τον συμπονέσει γιατί ‘’ παντού πλανιέται η δυστυχία και πάει πότε στον ένα  / κι’ άλλοτε στον άλλον’’ υπονοώντας ότι μπορεί και σ’ αυτές να συμβεί κάποιο κακό;

Ο Χορός  θέλει ν’ ακούσει ως το τέλος τι δεινά τον περιμένουν. Δεν  προφταίνει να απαντήσει ο Προμηθέας ,γιατι εμφανίζεται ο πατέρας των Ωκεανίδων. Ο ΩΚΕΑΝΟΣ.

Από την πρώτη σκηνή έχει δώσει ο ποιητής όλα τα  στοιχεία που συγκροτούν τη σύγκρουση Δία --  Προμηθέα και την ατσάλινη απόφαση του Τιτάνα να μην υποχωρήσει.

                                              ΣΚΗΝΗ  ΤΡΙΤΗ

   ΩΚΕΑΝΟΣ,   ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ,   ΧΟΡΟΣ

Ο Ωκεανός, ήρθε γιατί συμπονάει τον συγγενή του Προμηθέα και αμέσως τον διαβεβαιώνει ότι και δίχως τη συγγένεια « …..δεν υπάρχει κανείς  / που να τού  έδειχνα πιότερη αγάπη και σέβας…..Και θα δείς πως αλήθεια σου λέω, / πως δεν είναι συνήθεια δικιά μου / τα κούφια γλυκόλογα, λέγε μου ευθύς / ποια βοήθεια μπορώ να σου δώσω, / γιατί θα το πείς πως εγώ ο Ωκεανός /  είμαι ο πιστότερος φίλος απ’ όλους» .

Ο Προμηθέας τον ‘’υποδέχεται’’  με λόγο που δείχνει απορία για το σκοπό της ‘’επίσκεψής του’’  «……………………Ήρθες  τάχα /  την άραχλή μου ν’ αντικρίσεις τύχη /  και να οργιστείς με τα δεινά μου; Θέαμα κοίτα, /  εγώ του Δία ο φίλος που τον έχω /  συντρέξει βασιλιάς να γίνει , τώρα /  με τέτοιους παιδεμούς λιώνω από κείνον»

Ο Ωκεανός ήρθε , φαίνεται από την συνέχεια των λόγων του, να νουθετήσει τον Προμηθέα ν’ αλλάξει συμπεριφορά  και ν’ αφήσει τους παλιούς του τρόπους να μην ρίχνει   τραχιά λόγια κι’ ακονισμένα, γιατι ο Δίας θα τον γρικήσει κι’ αυτά που πάσχει τώρα από την οργή του , θα του φανούν παιχνίδι  μπροστά στ’ άλλα που θα πάθει και προσφέρεται να βοηθήσει.  « ……..αν με ακούσεις / θα πάψεις ν’ αγωνίζεσαι του κάκου, /  βλέποντας πως ηγεμονεύει αφέντης / τραχύς κι’ ανεύθυνος. Πηγαίνω τώρα /  και θα κοιτάξω, αν θα μπορέσω, να βρώ τρόπο /  να σε γλυτώσω από τα βάσανά σου τούτα /  ησύχαζε και κράτησε τη φόρα /  των οργισμένων λόγων. Ή δεν ξέρεις, /  αφού μεστή έχεις γνώση, πως η γλώσσα / η αστόχαστη κακό δικό της κάνει;»

Αν ο Τιτάνας είχε σκοπό να υποκύψει ,ασφαλώς δεν θα χρειαζόταν τη μεσολάβηση του συγγενή του Ωκεανού, για να το κάνει

Η σκηνή με τον Ωκεανό φέρνει στη μνήμη θλιβερά γεγονότα  της ιστορίας της ανθρωπότητας όπου κυριαρχούσε ο άκρατος δεσποτισμός και οι ‘’επαναστάτες’’ βασανίζονταν φριχτά για ν’ απαρνιθούν τις ιδέες τους και να υποταχτούν στους καινούργιου δυνάστες . Οι καλοπροαίρετοι συγγενείς και φίλοι ήταν έτοιμοι να τους βοηθήσουν, αν σταμάταγαν να πολεμάν του δυνάστες.  Ας θυμηθούμε την ‘’ιερά εξέταση’’ συγκεκριμένου θρησκευτικού δόγματος, τις δικές μας εμπειρίες από κατοχή και δικτατορίες . Αν οι επαναστάτες προσκύναγαν από μόνοι τους του δυνάστες, δεν θα είχαν ανάγκη τους ‘’Ωκεανούς’’.

Ο Ωκεανός προσφέρεται να τον βοηθήσει, αν ο ανυπότακτος Τιτάνας, δεν θ ’αντιστέκεται πιά στον Δία. Δεν  ακούγεται αυτή η ‘’προσφορά του’’ λίγο αφελής;

Φυσικά ο Τιτάνας Προμηθέας αρνιέται ν’ ακολουθήσει τις φιλικές συμβουλές του Ωκεανού και τον συμβουλεύει να φυλαχτεί  απ’ την οργή της καρδιάς του Δία και ο Ωκεανός του απαντάει ότι του είναι δάσκαλος η συμφορά του Προμηθέα .Οι συμβουλές του Προμηθέα είναι ένα πρόσχημα για τον Ωκεανό, που θέλει να ξεφύγει από την ατμόσφαιρα που δημιουργεί η αλυγιστη στάση του Προμηθέα και δικαιολογεί την φυγή του γιατι ο ‘’ταχυδρόμος’’ που τον έφερε, ένα τετράποδο πουλί, λαχταράει να ξεκουραστεί.

Ωκεανός: Με βρίσκει ο λόγος σου έτοιμο να φύγω. /  Να, τον απέραντο δρόμο του αιθέρα / το τετράποδο πουλί με τα φτερά του /  αλαφροκρούει λαχταρώντας πάλι /  το γόνα στη φωλιά του να λυγίσει»

Πάλι, ο καρφωμένος πάνω στον Καύκασο μένει με συντροφιά τις πιστές του Ωκεανίδες που με πόνο για τον πάσχοντα Τιτάνα, αρχίζουν το τραγούδι τους

ΧΟΡΟΣ

Α, Προμηθέα, τις μαύρες συμφορές σου

θρηνώ, κι από τα μάτια μου αναβλύζοντας

πλημμύρα δακρυστάλαχτη, ολοένα

τα τρυφερά μου μάγουλα ποτίζει.

Γιατί  ‘ ναι τούτα φοβερά , να διαφεντεύει

με νέους ο Δίας   δικούς του νόμους

και στους παλιούς θεούς ανέντροπα

την φαντασμένη του εξουσία να δείχνει.

Να, ολούθε αναστενάζει πάσα η χώρα

κι αντίλαλος ο θρήνος που διαβαίνει

απ’ τους εσπέριους τόπους, την περίτρανη,

πανάρχαια  δόξα αντιβογγάει

εσένα και των αδερφών σου,

κι’ όσοι θνητοί στης άγιας της Ασίας

ζούνε τα μέρη, για τις βαρυστέναχτες

πονάνε συμφορές σου.

Και της Κολχίδας γης οι κόρες,

οι ατρόμαχτες στή μάχη, κι οι λαοί

στενάζουν της Σκυθίας που κατοικούνε

τριγύρω στη Μαιώτη λίμνη

στις έσχατες του κόσμου χώρες,

κι ο πολεμόχαρος ανθός της Αραβίας

που το αψηλόγκρεμνο κατέχει κάστρο

στον Καύκασο κοντά, στρατός

αντρειωμένος, άγρια τα κοντάρια

τα μυτερά βροντώντας του πολέμου.

Ως τώρα κάποιον άλλο είδα θεό

να λιώνει απ’ τα μαρτύρια σε δεσμά

σφιγμένος ατσαλένια, τον Τιτάνα

τον Άτλαντα, που αιώνια βαστάζει

στους ώμους του με δύναμη ασύγκριτη

της γης το βάρος και τους θόλους τ’ ουρανού.

Βογκά ο αχός της θάλασσας, καθώς

σπάζει το κύμα πάνω στο άλλο κύμα

στενάζει  κι’ ο βυθός, αντιβουίζουν

τα κούφια του τρισκότεινου του Άδη βάθη,

κλαίνε οι πηγές και τα καθάρια

νερά των ποταμών το μέγα πόνο.

Ένα συγκλονιστικό λυρικό τραγούδι που ενώνει το μαρτύριο του  Προμηθέα με λαούς, με τη φύση, γενικά με όλο το σύμπαν.

Μετά το χορικό, ο Προμηθέας, με ένα μακροσκελέστατο λόγο συνεχίζει από το σημείο που είχε σταματήσει, όταν εμφανίστηκε ο Ωκεανός.  Για τη βοήθειά του στους νέους θεούς και για τα ‘’δώρα ‘’ που έδωσε στους θνητούς εκτός από το πυρ . τους φώτισε με νου και σκέψη.

Έβλεπαν μα έβλεπαν του κάκου, άκουγαν μα δεν άκουγαν καθόλου, αστόχαστα ανακάτευαν τα πάντα, δεν ξεχώριζαν χειμώνα ,άνοιξη. Καλοκαίρι, τους έμαθε να κτίζουν σπίτια, δίχως κρίση και στην τύχη ήταν η κάθε πράξη τους, τους έμαθε να ζεύουν τα άλογα, να φτιάχνουν καράβια ,τους έδειξε πώς να φτιάχνουν καταπραϋντικά φάρμακα για τις αρρώστιες, μα και τον αριθμό πρώτη σοφία και των γραμμάτων τα συνταιριάσματα, δουλεύτρα τέχνη, μητέρα των Μουσών, τους δίδαξε τους τρόπους της μαντικής, να βγάζουν από τη γη σίδερο και χαλκό κλπ Τελειώνει  την απαρίθμηση των δώρων που έδωσε στους θνητούς με τη διαβεβαίωση « ………

Μ’ ένα λόγο /  στο λέω για να το μάθεις στους θνητούς /  όλες οι τέχνες απ τον Προμηθέα…»

Ο Αισχύλος παρουσιάζει τον Προμηθέα δημιουργό του ανθρώπινου πολιτισμού.

Ο Προμηθέα ξέρει και πως θα λυτρωθεί από τα δεσμά του ,ο Δίας δεν θα ξεφύγει τη γραμμένη τύχη , αλλά πως, δεν τα αποκαλύπτει στις περίεργες Ωκεανίδες. Και τελειώνει αυτή η πολύ διαφωτιστική σκηνή για το ρόλο του Προμηθέα  στην απαρχή του πολιτισμού με την προτροπή του  προς τις Ωκεανίδες.

« Άλλονε λόγο  πιάστε, αυτόν  ακόμη /  καιρός δεν είναι να τον πω, μα πρέπει / καλά κρυμμένος να ναι, έτσι /  αν τον φυλάω μονάχα, θα ξεφύγω/ τις συμφορές και τ’ άτιμα δεσμά μου»

ΧΟΡΟΣ

Μακάρι ο Δίας που κυβερνάει

τα πάντα, να μη βάλει αντίδικη

στη γνώμη μου τη δύναμή του,

μηδέ να πάψω να προσφέρω

θυσίες στους θεούς ευλαβικές

με σφάγια βοδιών κοντά στ’ ασίγαστο

ρέμα του Ωκεανού πατέρα΄

μηδέ με λόγο ν’ αμαρτήσω,

μα πάντοτε βαθιά στα φρένα

τους λογισμούς ετούτους χαραγμένους

κι’ άσβηστους να κρατώ.

Είναι γλυκό με θαρρετές ελπίδες

το μάκρος της ζωής σου να διαβαίνεις

και την καρδιά σου με το φέγγος

της ευτυχίας και της χαράς να θρέφεις,

 όμως φρίκη με πιάνει που σε βλέπω

να σε σπαράζουν μύρια πάθη.

Γιατί καταφρονώντας, Προμηθέα,

του Δία το θυμό και τη δικιά σου

ακολουθώντας άφοβα τη γνώμη,

χάρισες στους ανθρώπους

τιμές πέρα απ’ το μέτρο.

Μα έλα ,αγαπημένε, πες μου

στις χαρές σου ποιάν έλαβες

αντίχαρη, ποια δύναμη, οι θνητοί

ποια σου δωσαν βοήθεια;

Δε βλέπεις τη χλωμή ανημπόρια,

παρόμοια με του ονείρου,

που στων ανθρώπων το τυφλό

γένος στομώνει; Ως τώρα

ποτέ δεν τάραξαν του Δία

την τάξη την ασάλευτη οι βουλές των.

Τα έμαθα τούτα, Προμηθέα,

τη μαύρη σου κοιτώντας δυστυχία.

Κι’  ένα τραγούδι στην καρδιά μου

γεννιέται, αλλιώτικο από εκείνο

που τραγουδούσα όταν γαμπρό

σε λούζανε πλάι στο κρεβάτι

του γάμου, σαν οδήγαες

μ’ αρίφνητα προικιά την Ησιόνη

την αδερφή μου, να την κάνεις

γυναίκα σου κι ομόκλινή σου»

Μία ανάσα λυρικής νότας το τραγούδι των Ωκεανίδων πριν εμφανιστεί ένα άλλο θύμα του Δυνάστη Δία, η Ιώ.

         ΣΚΗΝΗ ΤΕΤΑΡΤΗ

ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ  ,ΧΟΡΟΣ,   ΙΩ

 Όταν τελειώσει το τραγούδι του ο Χορός ορμάει στη σκηνή η κόρη του Ινάχου η Ιώ. Άλλο ένα θύμα του Δία, που της φύτρωσε κέρατα στο κεφάλι της και όπως  η ίδια ιστορεί , όταν ήταν στου πατέρα της το σπίτι πολλές φορές ονειροφαντασιές τις λέγαν ότι είναι κρίμα να μένη παρθένα όταν ο Δίας έχει λαβωθεί με του πόθου τις σαϊτες και ότι πρέπει να βγη στης Λέρνας το βαθύ πηγάδι για να σμίξει με τον Δία. Είπε στον πατέρα της για τις ονειροφαντασιές και κείνος έστειλε να μάθει από τα μαντεία τι πρέπει να κάνει. Ενας χρησμός διάταζε τον πατέρα της τον Ίναχο  να τη διώξει αλάργα απ’ τα παλάτια και τη χώρα, αλλιώς «……ο φλογοφόρος κεραυνός του Δία θα  ρχόταν ν’ αφανίσει όλο το γένος….» Έτσι ο πατέρας της αναγκάστηκε να τη διώξει ,και συνεχίζει η δύστυχη Ιώ  « ….κι ευθύς μορφή και νούς μου παραλλάξανε, /  κι΄έτσι με κέρατα στο μέτωπο, ως θωρείτε, / κι’ από το  σουβλερό κεντρί της μύγας /  αλλοπαρμένη, ξέφρενα πηδώντας, / χίμηξα στις γλυκόπιοτες της Κέρχνης /  νεροσυρμές και την πηγή της Λέρνας / και πίσωθέ μου ο Βοϊδολάτης Άργος, / ο γιός της γης, ανήμερος ερχόταν / στα βήματά μου τις πυκνές ματιές του στυλώνοντας. Μ’ απάντεχος του πήρε / θάνατος τη ζωή. Κι’ εγώ από τότε / με θεϊκό μαστίγιο από τόπο /  σε τόπο οιστρόπληχτη πλανιέμαι……»  Η δύστυχη Ηώ ζητάει να της πει ο Προμηθέας,  αν ξέρει, πότε θα τελειώσει το μαρτύριό της.

Ο Προμηθέας ξέρει τα όσα θα πάθει η Ιώ εξ αφορμής της ζήλειας της Ήρας της γυναίκας του Δία. Αρχίζει την αναφορά των περιοχών που θα περάσει η Ιώ .Ένα διαρκές μαρτύριο για την οιστρόπληχτη κόρη του Ινάχου. Οι περιοχές που αναφέρει ο Προμηθέας μπορούμε να υποθέσουμε πως είναι οι περιοχές που ήταν γνωστές ως τότε στους Έλληνες; Σ’ ένα διάλογο με την Ιώ αποκαλύπτει ότι γιός που θα γεννηθεί από την Ηρα θάναι τρανότερος από το Δία και ύστερα γόνος της Ιώς τρίτη γενιά, μετα από τις πρώτες δέκα, θάναι λυτρωτής του Προμηθέα. Όσο για την Ιώ, θα περιπλανηθεί  ακόμα πολλά χρόνια.    Θα περάσει πολλές χώρες της γης. Θα φτάσει στους Σκύθες, στους Χάλυβες , στον Υβριστή ποταμό, στις κορφές του Καυκάσου σε συνέχεια  θα βρεί τις αντρομάχες Αμαζόνες ,θα φτάσει στον Κιμμέριο πορθμό ,θ’ αντιπεράσει το κανάλι της Μαιώτιδας και από το πέρασμά της αιώνιος θ’ απομείνει στους ανθρώπους ο θρύλος και απ’ αυτή θα ονομάσουν το στενό Βόσπορο.      Όταν διαβεί το ρέμα  που διαχωρίζει τη μια από την άλλη Ήπειρο να πάρει το δρόμο προς την ανατολή ,τη συμβουλεύει τι ν’ αποφύγει κι’ όταν φτάσει στον ποταμό Αιθίοπα ν’ ακολουθήσει  τις όχτες του και θα φτάσει στον Νείλο ποταμό που θα την οδηγήσει στην Αίγυπτο όπου είναι γραφτό στην Ιώ και στα παιδιά της να κτίσουν αποικία. Για να πεισθεί η Ιώ, ότι ό,τι της λέει θα γενούν

τη διαβεβαιώνει  ,χωρίς εκείνη να τ’ αναφέρει, αυτός ξέρει   ποιους δρόμους πέρασε , σε ποιες περιπλανήσεις βυθίστηκε έτσι παραμορφωμένη πάντοτε να την κεντάει ο οίστρος . όταν πήγε στη Δωδώνη «….σε χαιρέτησαν / οι ανθρωπολάλητες βαλανιδιές, / ξάστερα δίχως αίνιγμα κανένα / πως κοσμοξάκουστη του Διά θα γίνεις / γυναίκα…….Εκείθε από τον οίστρο / ξέφρενη πήρες του γιαλού το δρόμο / φτάνοντας στο πλατύ κόλπο της Ρέας, / οπούθε ανεμοδάρθηκες γυρνώντας  /εδώ κι’  εκεί στις ίδιες πάλι στράτες / και σε μελλούμενους καιρούς, να ξέρεις, / θα ονομαστεί του πόντου ο κόλπος τούτος / Ιόνιος, σ’ όλους τους ανθρώπους έτσι /θυμίζοντας το διάβα σου. Σημάδια /  τρανά για σένα τούτα πως ο νούς μου / πιο πέρα κι από τ’  άφαντα ξεκρίνει. /  Τώρα για σας κι’  αυτήν ό, τι απομένει /  θ’ ανιστορήσω, στα παλιά του λόγου / στρέφοντα πάλι αχνάρια. Είναι στους άκρους /  τόπους της γης ο Κάνωβος, μια πόλη / στις εκβολές  και στο παράχωμα του Νείλου / απάνω, ο Δίας εδώ στα λογικά σου / με χέρι πραϋντικό σε ξαναφέρνει, /  μονάχα  αγγίζοντάς  σε. Κι’  από  τούτη / την Επαφή θα πάρει τ’  όνομά του / ο μελαψός που θα γεννήσεις Έπαφος, /  κι’ άρχοντας θα γενεί σ’ όλη τη χώρα, / 

Όσην ο πλατυρέματος Νείλος ποτίζει / Πέμπτη μετά απ’ αυτόν γενιά γυναίκεια /με τις πενήντα κόρες πάλι στ’ Άργος / αθέλητά της θα ρθει, των ξαδέρφων /  γάμο συγγενικό για  να ξεφύγει…………………….» Και συνεχίζει αναφέροντα τον γνωστό μύθο ότι οι γυναίκες κυνηγημένες έφτασαν στη χώρα του Πελασγού και το βράδυ όταν με το ζόρι πλάγιασαν με τους Αιγύπτιους του σκότωσαν εκτός από μία  που προτίμησε να μην γίνει κακούργα και δεν σκότωσε το ταίρι της. «Απ’ αυτή» συνεχίζει ο Προμηθέας «  κάποιος αντρειωμένος άντρας /  θα γεννηθεί, λαμπρός τοξότης, / που π’ τα πάθη αυτά θα με λυτρώσει / Τέτοιο χρησμό σε μένα είπε η Θέμις, / η μάννα μου,  η πανάρχαια Τιτανίδα……….»

Οι κραυγές απελπισίας της Ιώς που αισθάνεται να την κεντρίζει ο οίστρο και ξυπνάει φωτιές μέσα στα στήθη της διακόπτει την αφήγηση του Προμηθέα και η Ιώ έξαλλη από τα κεντρίσματα ορμάει όξω από τη σκηνή όπως πάλι έξαλλη από τα κεντρίσματα όρμησε στη σκηνή κι’ άκουσε όσα γι’ αυτήν προφήτεψε ο Προμηθέας, Πριν από χρόνια όταν πρωτοδιάβασα τον Προμηθέα ,αυτή η περιπλάνηση της Ιούς, όπως την περιγράφει ο Προμηθέας είχα την εντύπωση ότι  συμβολίζει ‘’τη πορεία του ανθρώπου γενικά μες στη ζωή’’.  Τώρα δεν είμαι σίγουρη αν αυτή η αίσθηση ήταν σωστή.  Ωστόσο υπάρχει το ερωτηματικό γιατί ο Προμηθέας περιγράφει την περιπλάνησή της αναφέροντας όλες αυτές τις χώρες και ακόμα τα ονόματα του Βοσπόρου και του Ιουνίου;

  

Όταν φύγει η Ιώ ο καρφωμένος στον Καύκασο  Τιτάνας μένει πάλι με τις πιστές του Ωκεανίδες, που επηρεασμένες απ’ όσα άκουσαν για τη μοίρα της Ιώς που την ερωτεύτηκε ένας ανώτερός της ,τραγουδούν

Σοφός αλήθεια, ήταν σοφός

αυτός που πρώτος μες στο νου του

το ζύγιασε και το ‘ πε πως δεν είναι

καλύτερο απ’ αυτό  γάμο να κάνεις

μ’ ανθρώπους της σειρά σου, μήτε

να θες να συγγενέψεις, όντας

φτωχός, μ’ εκείνους που καυχιούνται

για τα πολλά τους πλούτη, μήτε μ’ όσους

για τη μεγάλη τους γενιά κομπάζουν.

Ω, Μοίρες πολυσέβαστες

ποτέ, ποτέ να μη με δείτε

νύφη να φτάνω στο κλινάρι

του Δία, μήτε απ’ τα ουράνια

κανείς γαμπρός να με ζυγώσει.

Γιατί φοβάμαι την Ιώ θωρώντας,

την άπραγη κι’ αμάλαγη παρθένα,

με κακοπλάνητους να τυραννιέται

παραδαρμούς εξαφορμής της Ήρας.

Δε με τρομάζει ο ταιριαστός

γάμος, φοβάμαι μόνο

την άφευχτη ματιά του να μη ρίξει

πάνω μου των τρανών θεών

ο έρωτας . Τι ο πόλεμος

αυτός είναι απολέμητος,

κι η ελπίδα του χωρίς ελπίδα,

μήτε και ξέρω τι θ’ απογινόμουν,

γιατί δεν βλέπω με ποιο τρόπο

θα ξέφευγα τη θέληση του Δία.»

Ένα τραγούδι του χορού που εκφράζει το φόβο μήπως κάποιος τρανός τις ‘’θελήσει’’ και δεν μπορούν ν’ αποφύγουν τη μοίρα της Ιώς.

                                       ΣΚΗΝΗ ΠΕΜΠΤΗ

                                  ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ,  ΧΟΡΟΣ, ΕΡΜΗΣ

Όταν, ο Προμηθέας, μείνει πάλι μόνος με τις πιστές του Ωκεανίδες, με ιδιαίτερη ικανοποίηση

Προλέγει ότι ο πατέρας Δίας δεν θ’ αργήσει να δει το τέλος του και έτσι θα επαληθευθεί η κατάρα του πατέρα του Κρόνου , όταν έχανε το θρόνο. Όλα αυτά ,δηλώνει ότι μόνο αυτός ξέρει πως θα μπορέσει να τ ’αποφύγει ο γιός του Κρόνου. Κι’  όταν θα χάσει την εξουσία «…θα μάθει τότε πόσο ξέχωρο είναι /  αφέντης να σαι ή νάσαι σκλάβος……………………………..

Τώρα ότι θέλει ας κάνει, ας κυβερνάει / στον λίγο αυτό καιρό, τι ακόμα /  δε θάναι για πολύ καιρό αφέντης. / Μα να , βλέπω του Δία μαντατοφόρο, /  τον υπηρέτη αυτόν του νέου τυράννου /  κάτι καινούργιο βέβαια θα μας φέρει.»

Ο Ερμής, ό αγγελιοφόρος του νέου δυνάστη,   έρχεται σταλμένος από τον Δία να προειδοποιήσει τον Τιτάνα ότι αν δεν του πεί με ποιο τρόπο θα χάσει ο Δίας την εξουσία θα τον τυραννήσει ακόμα ποιο σκληρά.

Ο Προμηθέας μένει αλύγιστος με τις απειλές του Δία και όταν ο Ερμής του περιγράφει ότι εκεί στον Καύκασο ,αν  δεν φανερώσει ποιος θα ρίξει από το θρόνο τον Δία πατέρα, «……….με  κεραύνιες φλόγες ο πατέρας /  θα το σπαράξει ακέριο το κορμί σου /  βαθιά θα κρύψει, και θα σε βαστάξουν / του βράχου αυτού τα σπλάχνα. Κι ως περάσει /  του Χρόνου μέγα μάκρος, στο φως πάλι / θα βγεις. Μα ο φτερωτός του Δία σκύλος, /  ο σαρκοβόρος αετός , θα σου ξεσκίζει /  το πληγωμένο σου κορμί με λύσσα /  και κάθε μέρα ακάλεστος θα φτάνει  / ξεφαντωτής και θα σου κατατρώει /  το μελανόχρωμο συκώτι…….»

Ο Χορός των Ωκεανίδων ακούγοντας  ποιά φριχτά μαρτύρια ακόμα περιμένουν τον αγαπημένο τους Προμηθέα    με παρακαλετό τόνο απευθύνονται στον Προμηθέα «  Ο Ερμής σωστά μιλάω λογιάζω  / ζητά από σε το πείσμα σου ν’ αφήσεις / και σκέψη μυαλωμένη να βρεις, είναι / ντροπή μεγάλη στο σοφό να σφάλλει.»

Όμως έρχεται η αγέρωχη απάντηση του Τιτάνα  στα όσα ιστόρισε ο αγγελιοφόρος του Δία, ότι θα πάθει . Τα γνώριζε και δεν είναι ντροπή  « να παθαίνεις εχτρός από τους εχτρούς σου……» έτοιμος σαν ήρωας να δεχτεί καταπάνω του τους κεραυνούς και τις αστραπές του δυνάστη ,που θα ρίξουν ανάερα το κορμί του στον άραχλο Τάρταρο « ……… βαθιά /  στης Ανάγκης το στρόβιλο ρέμα. / δεν μπορεί να μου δώσει το θάνατο».

Ο Ερμής θαρρεί πως του έχει σαλέψει το λογικό για να ξεστομίζει τέτοια λόγια και συμβουλεύει τις Ωκεανίδες  να φύγουν «…….εμπρός από τους τόπους /  αυτούς γοργά φευγάτε, μην τρελάνει /  και τα δικά σας φρένα της βροντής /  το άγριο μούγκρισμα.»

Μια περήφανη, συγκλονιστική , μεγαλειώδη απάντηση, παίρνει ο δούλος του Δία, από τις κόρες του Ωκεανού, ούτε ν’ ακούσουν δεν θέλουν ότι θα εγκαταλείψουν τούτη την ώρα της δοκιμασίας , τον ήρωά τους  «…..Θέλω μαζί του να πάθω ο, τι να  ναι, /  να μισώ τους προδότες με δίδαξαν, /  κι’ απ’ αυτή την αρρώστια καμιά /  δεν σιχαίνομαι πιότερο»

Απαράμιλλο παράδειγμα αφοσίωσης και αγάπης.

Φτάνουμε προς το τέλος της τραγωδίας με το τα τελευταία λόγια του Προμηθέα  και τα τραντάγματα της γης, τις αστραπές και τις βροντές των κεραυνών. Την περιγράφει βυθιζόμενος ο ίδιος ο Τιτάνας.

«Μα τώρα κοιτάχτε, στ’ αλήθεια

κι’ όχι με λόγια τραντάζεται η γη.

Και μαζί της βροντής βαθύβουος

απ’ την άβυσσο αντίλαλος βόγγει, λαμπάζουν

αστραπής ολοφλόγιστοι κύκλοι

κι’ ανεβαίνει σε σύμπυκνα

στροβιλίσματα η σκόνη ψηλά,

των ανέμων τινάζονται αντίμαχες

οι πνοές και χτυπιούνται

και συνταράζεται αιθέρας και πόντος.

Τέτοια Διόσταλτη  αντάρα

καταπάνω μου ορμώντας ζυγώνει,

ολοφάνερο τρόμο σκορπώντας.»

Κάνει μια τελευταία έκκληση προς το σύμπαν που θυμίζει λίγο την έκκληση της ‘’Αντιγόνης’’ του Σοφοκλή.

«Ω   πανσέβαστη μάνα, ω, αιθέρα

Που τα πάντα τυλίγεις στο φως σου,

κοιτάξτε πόσο άδικα πάσχω.

ὦ μητρός ἐμῆς σέβας, ὦ πάντων

αἰθήρ κοινόν φάος εἱλίσσων

ἐσορᾶς μ’ ὡς ἔκδικα πάσχω»

                                        ΤΕΛΟΣ

            …………………………………………………………………….

                        

Θ ήθελα να προσθέσω την ευχή η αφήγηση του   ‘’Προμηθέα Δεσμώτη’’ που επιχείρησα με αυτό το κείμενό μου, να έχει σαν συνέχεια την επιθυμία του αναγνώστη, να διαβάσει όλη την τραγωδία.